สหภาพโซเวียตล่มสลายจริงหรือ?

 

หลายคนเชื่อว่าสหภาพโซเวียตล่มสลายลงไปแล้วตั้งแต่วันที่ 26 ธันวาคมปี 2534 อย่างไรก็ตามยังมีคนอีกจำนวนมากมองว่า อณูทางการเมืองแบบสหภาพโซเวียตไม่ได้ล่มสลายลงไปด้วย และนำมาสู่คำถามว่าสหภาพโซเวียตล่มสลายจริงไม่ และเพราะเหตุใด

สายลมแห่งการเปลี่ยนแปลงพัดผ่านยุโรปจากตะวันตกสู่ตะวันออก จากเยอรมนีสู่สหภาพโซเวียต กำแพงเบอร์ลินที่ล่มสลายได้เผยโฉมโลกหลังม่านเหล็กที่ค่อยๆพังทลายลงไปด้วย  เหตุนี้ นักวิชาการด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ อย่างฟรานซิส ฟูกูยามา ถึงกับประกาศว่า ประวัติศาสตร์โลกได้จบลงแล้ว ด้วยชัยชนะของโลกเสรีประชาธิปไตยหาใช่โลกสังคมนิยม ดังที่คาร์ล มาร์กซ์ นักปรัชาญาชื่อดังคาดการณ์ไว้

นายมิคาอิล กอร์บาชอฟ ขึ้นดำรงตำแหน่งผู้นำสหภาพโซเวียตในปี 2528 เขาประกาศนโยบายปฏิรูป หรือกลาสนอสต์ และเปเรสตรอยก้า ซึ่งทำให้สหภาพโซเวียตล่มสลายลงในวันที่ 26 ธันวาคมปี 2534 ถึงแม้ว่าสหภาพโซเวียตจะล่มสลายลงไป มีประเทศเกิดใหม่ 15 สาธารณรัฐ แต่ก็ไม่ทำให้อณูทางการเมืองแบบเก่าสิ้นสุดลง

หลายคนเชื่อว่า รัสเซีย หลังสหภาพโซเวียตล่มสลายเป็น “เหล้าเก่าในขวดใหม่” ภายใต้การนำของนายบอริส เยนซิลต์ ประธานาธิบดีคนแรกของสหพันธรัฐรัสเซีย ที่เปลี่ยนรัสเซียเข้าไปสู่สังคมแบบทุนนิยม แต่กลับนำปัญหาจำนวนมากมาสู่รัสเซีย ไม่ว่าการทุจริตคอรัปชั่น อำนาจของอภิสิทธิ์ชน เงินเฟ้อ อย่างไรก็ดี มรดกจากสหภาพโซเวียตไม่ว่าจะเป็นกองทัพหรืออาวุธนิวเคลียร์ยังคงอยู่ และสร้างความสั่นคลอนให้กับระเบียบโลกใหม่ของสหรัฐฯ เป็นอย่างมาก

ความล้มเหลวต่อการเปลี่ยนแปลงของรัฐบาลรัสเซียในช่วงต้นทศวรรษที่ 1990 ทำให้ชาวรัสเซียจำนวนมากมีทัศนคติโหยหาวันวานอันหวานชื่น โดยเฉพาะในสมัยเผด็จการเบ็ดเสร็จของโจเซฟ สตาลิน ที่ทำให้รัสเซียหรือสหภาพโซเวียตมีความเจริญรุ่งเรืองถึงขีดสุดในทุกด้าน ทั้งการเป็นมหาอำนาจในการเมืองโลกหรือเศรษฐกิจก็ตาม

ความโหยหาอดีตของชาวรัสเซีย ถูกตอกยํ้าอีกครั้งด้วยการขึ้นสู่อำนาจของนายวลาดิเมียร์ ปูติน อดีตสายลับเคจีบี ที่เคยประจำการในเยอรมนีตะวันออกในช่วงที่กำแพงเบอร์ลินล่มสลายในปี 2532 เขาผู้นี้ได้หวนรัสเซียเข้าสู่สภาวะสงครามเย็นแบบกลายๆ และพร้อมทัดทานกับระเบียบโลกใหม่ของสหรัฐฯ หลังสงครามเย็นสิ้นสุดลง

นับตั้งแต่การดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีรัสเซียในปี 2543 ถึง 2551 และ 2555 ถึงปัจจุบัน รัสเซียภายใต้การนำของนายปูติน จึงมีสภาพที่ไม่แตกต่างจากสหภาพโซเวียตเกิดใหม่ ไม่ว่าจะเป็นการคุกคามสื่อ การกำจัดศัตรูทางการเมือง ที่สำคัญก็คือ การวางนโยบายต่างประเทศที่พยายามสกัดกั้นความเป็นมหาอำนาจของสหรัฐฯอยู่ตลอดเวลา นับตั้งแต่หลังเหตุการณ์ 9/11 ไปจนถึงวิกฤติการณ์ในซีเรีย

ด้วยเหตุนี้ สงครามเย็น และสหภาพโซเวียตโฉมใหม่ภายใต้การนำของ “ซาร์ปูติน” จึงไม่ต่างอะไรไปจากสหภาพโซเวียตเดิมที่ล่มสลายลงไปแล้วตั้งแต่ปี 253

สหภาพโซเวียตล่มสลายจริงหรือ?