ทรัพยากรน้ำ

แม่น้ำน่าน

       จังหวัดอุตรดิตถ์มีแม่น้ำน่านไหลผ่าน ซึ่งเป็นแม่น้ำที่ไหลมาจากจังหวัดน่าน เข้ามาทางอำเภอท่าปลา และอำเภอน้ำปาด โดยมีแม่น้ำปาด ซึ่งมีต้นน้ำมาจากประเทศลาวและเป็นเขตติดต่อกับจังหวัดอุตรดิตถ์ไหลผ่าน อำเภอฟากท่า อำเภอน้ำปาด ไหลลงมาบรรจบกับแม่น้ำน่าน จากนั้นลำน้ำน่านจะไหลผ่านลงมาทิศตะวันตกเข้าเขตอำเภอท่าปลา อำเภอเมือง อำเภอลับแล  และไหลลงผ่านบริเวณที่ราบถึงที่ตั้งจังหวัดอุตรดิตถ์แล้วไหลผ่าน อำเภอตรอน อำเภอพิชัย ไปยังจังหวัดพิษณุโลก

         เนื่องจากแม่น้ำน่านมักจะเปลี่ยนทางเดินของน้ำในอดีตบ่อยๆๆ จึงทำให้เกิดร่องรอยของทางน้ำเดิมอยู่เกิดเป็นหนองบึงเล็กๆๆ ซึ่งจะเห็นได้ชัดในบริเวณที่ราบจาก อำเภอเมือง อำเภอตรอนและอำเภอพิชัย นอกจากนี้ยังมีคลอง ซึ่งไหลลงสู่แม่น้ำน่าน เช่น คลองตรอน ซึ่งไหลผ่านพื้นที่บริเวณอำเภอตรอนจากทิศตะวันออกมาทางทิศตะวันตก คลองแม่ผ่องไหลมาจากทิศเหนือของอำเภอลับแล ลงมาทางทิศใต้นอกจากนี้ยังมีคลองน้ำริด คลองน้ำหมัน และลำห้วยที่เกิดจากภูเขาต่าง ๆ ซึ่งอย่ทางทิศเหนือ ซึ่งจะมีน้ำเฉพาะในฤดุฝนเท่านั้น

         ในปัจจุบันนี้ราษฎรได้อาศัยน้ำในแม่น้ำน่าน คลองตรอนและน้ำปาด มาใช้ประโยชน์ในทางเกษตรกรรม และใช้ในครอบครัว เพราะมีน้ำอยู่ตลอดปี ส่วนลำห้วยต่าง ๆ จะมีน้ำเฉพาะในฤดูฝนเท่านั้น

          นอกจากนี้ยังมีหนองและบึงต่าง ๆ เช่น บึงมาย บึงกะโล่ บึงหล่ม บึงช่อ บึงสกัด และหนองต่าง ๆ ซึ่งเกิดจากร่องรอยของแม่น้ำในอดีตที่เปลี่ยนทิศทางเดิมของน้ำ ซึ่งสามารถกักเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง แต่ก็มีปริมาณน้ำไม่มากนักราษฏรยังใช้น้ำบาดาลบริโภคและใช้ในการเกษตรบ้างเล็กน้อยระดับน้ำได้ดินเฉลี่ยลึกประมาณ 3-5 เมตร

เนื่องจากแม่น้ำน่านมีความสำคัญรองจากแม่น้ำปิงของภาคเหนือ ซึ่งไหลลงสู่แม่น้ำเจ้าพระยาเช่นเดียวกัน ในปัจจุบันนี้มีการสร้างเขื่อนสิริกิต์ขึ้นที่อำเภอท่าปลา และมีเขื่อนทดน้ำเป็นทอดๆๆ จึงนับว่าโครงการลำน้ำน่านมีความสำคัญในด้านเกษตรกรรมเป็นอย่างมาก

 เขื่อนสิริกิต์

         ลำน้ำสายหลักของจังหวัดอุตรดิตถ์ คือ แม่น้ำน่าน และแม่น้ำปาด  แม่น้ำน่านมีน้ำไหลตลอดปี และค่อนข้างสม่ำเสมอ มีประมาณน้ำตลอดปีประมาณ ๖,๔๐๐ ล้านลูกบาศก์เมตร ไหลผ่านอำเภอท่าปลา อำเภอเมือง ฯ อำเภอตรอน และอำเภอพิชัย ส่วนแม่น้ำปาด เป็นแหล่งน้ำสำคัญของพื้นที่ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ในเขตอำเภอฟากท่า และอำเภอน้ำปาด ในฤดูแล้งจะมีประมาณน้ำลดลงมาก เนื่องจากป่าไม้ต้นน้ำลำธารถูกทำลาย

           คลองตรอน  ต้นน้ำเกิดในภูเขียว ตำบลน้ำไผ่ อำเภอน้ำปาด ไหลผ่านอำเภอตรอน มาบรรจบแม่น้ำน่านที่บ้านแก้ง มีความยาวประมาณ ๖๕ กิโลเมตร
คลองฝาง  ต้นน้ำเกิดจากเขาขุนฝาง บ้านเหล่าป่าสา ตำบลผาจุก ไหลไปบรรจบแม่น้ำน่านที่บ้านปากฝาง ตำบลงิ้วงาม อำเภอเมือง ฯ
คลองน้ำริด  ต้นน้ำเกิดจากเทือกเขาพลึง ในเขตจังหวัดแพร่ไหลผ่านหมู่บ้านต้นผึ้งไปบรรจบห้วยแม่เฉย ที่บ้านผาตั้ง ตำบลบ้านด่านนาขาม  แล้วไหลผ่านน้ำริดไปบรรจบแม่น้ำน่านที่ปากคลองน้ำริด
คลองโพ  ต้นน้ำเกิดจากเทือกเขาในเขตอำเภอลับแล ไหลผ่านบ้านม่อนดินแดง ตำบลท่าเสา ไปบรรจบแม่น้ำน่าน ที่วัดกลางธรรมสาคร
คลองจระเข้  ต้นน้ำอยู่ในเขต ตำบลหาดกรวด ไหลเลียบแนวเขตอำเภอเมือง ฯ กับ อำเภอตรอน ไหลไปบรรจบแม่น้ำน่านที่บ้านซ่าน ตำบลหาดกรวด อำเภอเมือง ฯ
คลองสิงห์  ต้นน้ำเกิดจากภูเขาในเขตอำเภอท่าปลา ไหลผ่านบ้านนาน้อย ตำบลหาดงิ้ว ไหลไปบรรจบแม่น้ำน่านที่บ้านปากสิงห์ ตำบลแสนตอ ปัจจุบันคลองสิงห์เป็นคลองที่รับน้ำจากอ่างเก็บน้ำเขื่อนสิริกิติ์
คลองแม่พูล  ต้นน้ำเกิดจากเขาน้ำตกแม่พูล ไหลผ่านตำบลแม่พูล ไปบรรจบคลองแม่พร่องที่ตำบลฝายหลวง แล้วไหลผ่านตำบลทุ่งยั้ง ตำบลไผ่ล้อม อำเภอลับแล แล้วไหลลงสู่บึงมาย

 

อ้างอิง